เราคงพอทราบกันบ้างแล้วว่า วัยนี้เป็นวัยที่กำลังเปลี่ยนแปลงมาก ไม่ว่าจะเป็นร่างกายที่กำลังโตเป็นหนุ่มสาว อารมณ์ที่เปลี่ยนไปจากเด็กที่ไม่ค่อยสนใจอะไร กลายเป็นคนที่มีอารมณ์ช่างคิด ช่างฝันแสนงอน ขี้น้อยใจ หรือใจร้อน โผงผาง

มีการเปลี่ยนแปลงด้านสังคม เปลี่ยนจากเด็กที่ชอบอยู่บ้าน มีเรื่องอะไร คอยปรึกษาพ่อแม่ กลายเป็นคนที่ชอบออกนอกบ้าน คลุกคลีกับหมู่เพื่อนชอบเตร็ดเตร่ตามสถานที่ชุมชน ของเด็กวัยรุ่น มีปัญหาก็ชอบจะปรึกษาเพื่อนมากกว่าพ่อแม่ มีความลับที่ไม่อยากเปิดเผยให้พ่อแม่ทราบ หรืออาจเริ่มมีจดหมาย ของฝากจากเพื่อนต่างเพศ ซึ่งเขาจะถือเป็นเรื่องส่วนตัวมากขนาดที่ใครไปแตะต้อง ของเขาไม่ได้ทีเดียว

เราคงพอนึกออกถึงความแตกต่างระหว่างเด็กและผู้ใหญ่ได้ว่ามีความแตกต่างมาก ไม่ว่าร่างกายอารมณ์ ความคิด การติดต่อสังคมกับผู้อื่น การตัดสินใจเรื่องต่างๆ จะคิดไม่เหมือนผู้ใหญ่

ระยะวัยรุ่นเป็นระยะที่เด็กเรียนรู้และพัฒนาความสามารถในการควบคุมตนเอง การพึ่งพาตนเองเพื่อเป็นผู้ใหญ่ ซึ่งไม่ใช่ของง่าย มีความยุ่งยาก ซับซ้อน บางครั้งก็สับสนมากวัยนี้จึงมักเต็มไปด้วยคำถามซึ่งต้องการคำตอบที่เขาเข้าใจได้จึงจะถูกใจเขา

ขณะก้าวผ่านความยุ่งยากต่างๆ นี้ อารมณ์เศร้าในวัยรุ่นจึงมักเกิดขึ้นได้ง่าย นักจิตวิเคราะห์หลายคนเชื่อว่าความกลัดกลุ้มใจไม่สบายใจในวัยนี้เป็นสิ่งปกติในการพัฒนาไปเป็นผู้ใหญ่แต่การเอาชนะความผิด หวังต่างๆ ต้องอาศัยกำลังใจที่เข้มแข็งจึงจะผ่านพ้นไปได้ วัยรุ่นที่กำลังใจไม่เข้มแข็งและขาดผู้ใหญ่ที่ เข้าใจคอยช่วยเหลือสนับสนุน เมื่อเผชิญกับปัญหาหรือ สิ่งที่ยุ่งยากสำหรับเขาก็จะเกิดความรู้สึกผิดหวัง หรือ ล้มเหลวง่าย

ความผิดหวังในวัยนี้มีผลกระทบ ต่อความรู้สึกของเขาได้ง่าย เพราะเป็นระยะกำลัง เริ่มต้นและยังขาดประสบการณ์ วัยนี้จะรับรู้ต่อ ความผิดหวังในเชิงหมดหวังง่ายและตัดสินใจแก้ปัญหา อย่างหุนหันพลันแล่นได้ง่ายเช่นกัน โดยเฉพาะในช่วงเวลาที่ได้รับความกระทบกระเทือนใจอย่างรุนแรง และรู้สึกว่าไม่มีใครสามารถ ช่วยเหลือเขาได้อีกแล้ว


อารมณ์เศร้าในวัยรุ่นแสดงออกได้ในลักษณะต่างๆ กัน

- มีอารมณ์หงุดหงิดง่าย เจ้าอารมณ์
- แสดงพฤติกรรมก้าวร้าว รุนแรงต่างๆ
- หนีโรงเรียน หนีออกจากบ้าน
- แยกตัวไม่สุงสิงกับคนอื่น
- ไม่อยากไปโรงเรียน ผลการเรียนตกต่ำลงเข้ากับเพื่อน และครูที่โรงเรียนไม่ได้
- นอนไม่หลับ ฝันร้ายบ่อยๆ หลับยาก หลับๆ ตื่นๆ อยู่เสมอ
- มีอาการไม่สบายทางกาย เช่นปวดหัวบ่อยๆ โดยไม่มี สาเหตุที่ชัดเจน ปวดท้องอยู่เสมอ

ถ้าท่านพบลักษณะดังกล่าวในวัยรุ่นใกล้ตัวท่านลองสังเกตว่าเขากำลังมีอารมณ์เศร้าอยู่หรือไม่ และมีอะไรเป็นสาเหตุ การเข้าใจอารมณ์ของเขา ยอมรับเขา ปลอบโยนให้กำลังใจ ช่วยชี้แนะทางที่เหมาะสมถูกต้อง จะช่วยให้เขาหรือเธอไม่รู้สึกหมดหวัง และลุกขึ้นจัดการกับสิ่งที่ผิดหวังหรือล้มเหลวใหม่ได้ แม้ว่าสาเหตุแห่งอารมณ์เศร้านั้นจะแก้ไขไม่ได้เต็มที่นักก็ตาม และหากว่ายังมีอารมณ์เศร้าที่ผิดปกติรุนแรงอยู่ ควรปรึกษาแพทย์เฉพาะทางเพื่อรักษาอาการด้วย