"เด็กอ้วนจ้ำม่ำ" หลายๆ คน โดยเฉพาะพ่อแม่อาจมองว่าเด็กคนนี้น่ารักน่าชังเชียว แก้มเป็นกระติกน่าหยิบน่าจับ จึงทำให้เป็นค่านิยมอย่างหนึ่งว่าต้องเลี้ยงดูเด็กๆ ให้อ้วนจ้ำม่ำ มีน้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ แต่แท้ที่จริงแล้วภายใต้ความน่ารักน่าชังของเด็กอ้วนนั้นอาจมีอะไรบางอย่างแฝงอยู่โดยเฉพาะโรคหรืออาการต่างๆ เช่น โรคอ้วน เบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ ภาวะนอนกรน ภาวะตับอักเสบและถุงน้ำดีอักเสบ โรคผิวหนังที่พบได้บ่อย คือ โรคเชื้อราที่ผิวหนัง ผิวหนังอักเสบติดเชื้อได้ง่าย นอกจากนี้อาจส่งผลกระทบด้านจิตใจ ทำให้ขาดความเชื่อมั่นในตนเอง กังวล และซึมเศร้าได้ ดังนั้น ถึงเวลาแล้วที่เราต้องกลับมาตระหนักและให้ความสำคัญกับปัญหานี้ เพื่อเด็กๆ จะได้มีคุณภาพชีวิตที่ดีในวันข้างหน้า

การประเมินการเจริญเติบโตของเด็กโดยเฉพาะภาวะอ้วน

การประเมินการเจริญเติบโตของเด็กควรดูที่ "น้ำหนักที่เพิ่มขึ้นควบคู่กับอัตราการเพิ่มของความสูง" มีได้ 2 วิธี ดังนี้

1. การประเมินการเจริญเติบโตของเด็กโดยดูน้ำหนักเทียบกับส่วนสูง เป็นการดูลักษณะของการเจริญเติบโตได้ว่าเด็กมีน้ำหนักเหมาะสมกับส่วนสูงหรือไม่ เพื่อบอกว่าเด็กมีรูปร่างสมส่วน อ้วนหรือผอม ตามเกณฑ์อ้างอิงน้ำหนักส่วนสูงซึ่งประเมินโดยดูที่กราฟการเจริญเติบโตน้ำหนักตามเกณฑ์อายุร่วมกับส่วนสูงตามเกณฑ์อายุของเด็กในสมุดสุขภาพ หรือเปรียบเทียบการเพิ่มของน้ำหนักและความมสูงที่ได้สัดส่วนกันโดยดูจากตารางเปรียบเทียบน้ำหนักต่อความสูง (Weight for height chart)
(คลิกดูคู่มือแนวทางการใช้เกณฑ์อ้างอิงน้ำหนัก ส่วนสูงเพื่อประเมินภาวะโภชนาการเจริญเติบโตของเด็กไทย 2543 กองโภชนาการ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข)

ตัวอย่าง กราฟน้ำหนักตามเกณฑ์ส่วนสูงของเพศชายและเพศหญิง อายุ 5-18 ปี

โดยเด็กที่มีภาวะโภชนาการเกิน แบ่งเป็น 2 ระดับย่อย คือ

- อยู่เหนือเส้น +2 S.D หรือ +3 S.D แสดงว่ามีน้ำหนักมากกว่าเด็กที่มีส่วนสูงเท่ากัน เป็นเด็กอ้วนระดับ 1 เด็กมีโอกาสเสี่ยงต่อการเป็นผู้ใหญ่อ้วนในอนาคต

- อยู่เหนือเส้น +3 S.D มีภาวะโภชนาการเกินมากเป็นโรคอ้วนระดับ 2 เด็กมีโอกาสเสียงต่อการเป็นผู้ใหญ่อ้วนมากยิ่งขึ้นในอนาคต



                     ที่มา: กองโภชนาการ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข
                     อ้างอิงใน : http://202.129.0.133/els/upload/fclub/FClub%2708%20web/core%20content/4/2.html

2. คำนวณค่าดรรชนีมวลกาย หรือ Body Mass Index (BMI) ซึ่งเป็นอัตราส่วนระหว่างน้ำหนัก (เป็นกิโลกรัม) ต่อ ส่วนสูง (เป็นเมตร) ยกกำลังสองซึ่งในเด็กจะต้องเปรียบเทียบกับตาราง BMI Chart ตามอายุ โดยถือว่าอ้วนเมื่อ ค่า BMI มากกว่า 80 เปอร์เซ็นไทล์

สถานการณ์โรคอ้วนในเด็ก

จากการสำรวจสถานะสุขภาพประชากรไทย 2 ครั้งใน พ.ศ. 2534 และ พ.ศ. 2539 - 2540 โดยใช้เกณฑ์อ้างอิงน้ำหนักและส่วนสูงของกองโภชนาการปี พ.ศ. 2530 พบว่า

- เด็กที่มีอายุน้อยกว่า 5 ปี อ้วนเพิ่มขึ้นประมาณ 3 เท่า และเมื่อเปรียบเทียบการสำรวจในปี พ.ศ.2539 - 2540 กับ พ.ศ.2544 โดยใช้เกณฑ์อ้างอิงน้ำหนักและส่วนสูงของประชากรไทย พ.ศ. 2542 พบว่า

- เด็กก่อนวัยเรียนอ้วนเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 5.8 เป็นร้อยละ 7.9 หรือเพิ่มขึ้นถึงร้อยละ 36 ในระยะเวลาเพียง 5 ปี

- ขณะที่พบเด็กวัยเรียนอายุ 6-13 ปี อ้วนเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 5.8 เป็นร้อยละ 6.7 หรือเพิ่มขึ้นร้อยละ 15.5 ในระยะเวลา 5 ปี นอกจากนี้จากผลการสำรวจเด็กนักเรียนอนุบาลและประถมศึกษาของกรมอนามัย เมื่อปี พ.ศ. 2544, 2545 และ2546 พบเด็กมีภาวะโภชนาการเกินสูงเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง คือร้อยละ 12.3, 12.8 และ 13.4 (รูปที่ 1)